Lokalne zwyczaje w Krainie Dinozaurów

Wodzenie niedźwiedzia

W ostatnich dniach karnawału, przed Wielkim Postem grupa mieszkańców wioski przebiera się i wędruje przez wioskę ze śpiewem i muzyką prowadząc niedźwiedzia, który zbiera wszystkie złe czyny i zdarzenia. Przebierańcy figlują, żartują, proszą o datki pieniężne lub poczęstunek. Cała impreza ma charakter widowiskowy, a przebierańcy utożsamiają się z postaciami: strój + rekwizyty:
- niedźwiedź - ubrany w skórę niedźwiedzia
- leśniczy - „feszter” - ubrany w mundur leśniczego ze strzelbą prowadzi na uwięzi niedźwiedzia
- policjant - „szandara” - mundur policjanta, kieruje ruchem drogowym na ulicy - może wypisać mandat
- kominiarz - w stroju kominiarza - sprawdza stan techniczny kominów
i pieców w domostwie - brudzi wszystkich sadzami
- strażak - sprawdza sprzęt gaśniczy w domu i porządek na podwórku - może wypisać mandat
- diabeł - ubrany na czarno z rogami i długim ogonem z widłami - grozi i straszy niegrzeczne dzieci
- śmierć - przyodziana w białą płachtę, z kosą w ręku
- lekarz - biały fartuch, duży termometr, słuchawki - wszystkim mierzy temperaturę
i rozdaje tabletki „wszystkim według potrzeb”
- cyganka - wróży i przepowiada przyszłość, niepostrzeżenie zabiera jedzenie z lodówek i spiżarni
- muzykanci - muzycy z akordeonem, bębnem i klarnetem
Grupa przebierańców odwiedza kolejno wszystkie gospodarstwa domowe
w wiosce, gdzie śpiewa, tańczy i zabawia domowników. Według obyczaju każda gospodyni musi zatańczyć z niedźwiedziem- wróży to pomyślność w nadchodzącym roku. Po odwiedzeniu wszystkich zagród- trwa to przez piątkowy wieczór i całą sobotę, cały korowód otoczony dziećmi, młodzieżą i dorosłymi, wchodzi na salę i tam odbywa się główna część ceremonii- zabicie niedźwiedzia i narodzenie młodego niedźwiadka.
Grupa przebierańców pyta wszystkich obecnych:
„Kto jest winien, np. temu, że była brzydka pogoda w czasie żniw?”
Wszyscy odpowiadają:
Niedźwiedź
,„Kto jest temu winien, że nasze karlusy żenić się nie chcą”
Wszyscy odpowiadają:
Niedźwiedź
Podobnych pytań jest jeszcze wiele.
Na koniec przebierańcy mówią:
„Trudno, wyrok zapadł- koniec z niedźwiedziem.”
Leśniczy ładuje korkowiec i strzela do niedźwiedzia, ten ryczy i przewraca się.
Lekarz bada niedźwiedzia i stwierdza jego zgon. Przywołuje strażaka, kominiarza, leśniczego
i każe zabrać na drabinie (od kominiarza) niedźwiedzia.
Okazuje się, że nadszedł czas na narodziny małego młodego niedźwiadka. Lekarz uczestniczy przy narodzinach- rozcina brzuch i wyciąga małego pluszowego misia.
Młody niedźwiadek będzie opiekował się wioską w nadchodzącym roku.
W wiosce Spórok tradycja” Wodzenia Niedźwiedzia” sięga bardzo dawnych lat. Opiekę nad tym obrzędem sprawowali strażacy z OSP. Jednak przez dłuższy okres czasu zaniechano kultywowania tej tradycji.
Obecnie od ośmiu lat zwyczaj ten wrócił do wioski dzięki Grupie Odnowy Wsi .
Członkowie tej organizacji przygotowali stroje i na nowo zainicjowali tę tradycję.
Obecnie korowód przebierańców idzie przez wioskę w piątek i sobotę
w przedostatnim tygodniu karnawału. Główna część ceremonii odbywa się
w Domu Aktywności Wiejskiej, gdzie są zapraszane dzieci i młodzież
do uczestnictwa w obrzędach. Potem odbywa się zabawa- dyskoteka z małym niedźwiadkiem.
W ostatnią sobotę karnawału organizowana jest zabawa taneczna
z Niedźwiedziem dla dorosłych. O godz.23 na salę wchodzą przebierańcy
z Niedźwiedziem i bawią się ze wszystkimi uczestnikami zabawy.
Około godz. 24 odbywa się ceremonia zabicia starego niedźwiedzia i narodziny nowego.
Kiedyś, jak podają przekazy ludowe, korowód, który chodził po wiosce, wchodził na salę, gdzie trwała zabawa taneczna. Wszystko odbywało się
w jednym dniu.
Obecnie jest ta cała impreza podzielona na kilka dni , gdyż przebierańcy chcą również uczestniczyć w zabawie tanecznej, a uczestnictwo w korowodzie wymaga znacznego wysiłku fizycznego.

Babski Comber

Tradycyjnie w tłusty czwartek kobiety zbierają się na zabawie, która trwa do białego rana.
Wszystkie uczestniczki są przeprane w śmieszne stroje. Płeć brzydka na spotkanie nie ma wstępu, panowie dopuszczani są na salę wyłącznie jako obsługa imprezy. Ze względów praktycznych zabawa przenoszona jest obecnie na jeden z sobotnich wieczorów w końcu karnawału.

Według tradycji był to wieczór w którym spotykały się doświadczone mężatki z pannami i młodymi mężatkami celem uświadamiania ich o praktykach małżeńskich.

Bassbegraben (pogrzebanie basa w ostatki)

Zdobienie kroszonek

Przed Wielkanocą kobiety barwią jaja (szczególnie na czerwono, niebiesko, żółto, brązowo,

Wielki Piątek
- roznoszenie krzyżyków po polach i zagrodach (zrobione z palma poświeconego w
niedzielę Palmową)
- mycie się w rzeczce przed wschodem słońca
- nie wolno używać sprzętu głośnego (traktory, pompy i In.)
 

Wielka Sobota 
- poświęcenie pokarmów na stół wielkanocny
 

Niedziela Wielkanocna
Rano w Wielkanoc nasz stół jest inny niż zwykle. Przykryty jest pięknym wielkanocnym obrusem.
Potrawy które są na naszym stole zostały poświęcone w kościele
w Wielką Sobotę. Wśród tych pokarmów są: jajka, wędliny, ciasto, chleb, masło, sól, chrzan, baranek wielkanocny i zajączek.
Do śniadania Wielkanocnego zasiada cała rodzina po Rezurekcji. Każdy musi zjeść pokarmy poświęcone.
Po śniadaniu idziemy szukać zajączka. 

Poniedziałek wielkanocny
Śmigus – dyngus - W drugi dzień świat Wielkanocnych obchodzi się, tzw. śmigus- dyngus. Polewa się woda dziewczęta lub kobiety. Zmoczone tego dnia panny miały większe szanse na zamążpójście. Za oblanie panna dawała kroszonkę. W części wiosek według podań i tradycji w poniedziałek do południa chłopcy chodża po domostwach i ,,sikają’’ panny perfumami za który czyn otrzymują kroszonke, po południu jest czas na zabawy z woda – która panna bardziej mokra ta ma większe powodzenie u chłopców. popołudniu każda napotkana dziewczyna zostaje oblewana wodą.

Polterabend

Zwyczaje obrzędy weselne - poczynając od magii miłosnej do zalotów i dnia zaślubin - dnia weselnego, są bardzo żywe i bogate na Śląsku. Jednym z wielu, który nawiązuje do gościnności Ślązaków jest Polterabend. Według podań ludzkich jest on bardzo starym zwyczajem, który jest pielęgnowany również w Spóroku, a trochę nawiązuje do zwyczaju świętowania panieńskiego dnia.
Przed dniem ślubu, czyli w wigilię wesela do domu panny młodej zjeżdżają się znajomi i przyjaciele, by razem bawić się w ten ostatni „wolny” wieczór panieński. Może nie byłoby w tym nic szczególnego, gdyby nie to, że wszyscy są poprzebierani.
Różne są postacie:
- młoda para z dzieckiem w wózku i młoda pani z brzuchem - w ciąży - ku przestrodze przyszłej młodej pani (by było zabawniej, młoda pani, to przebrany chłopak, a młody pan - dziewczyna)
- cyganka - która wróży i przepowiada przyszłość
- kominiarz - sprawdza czystość i sprawność weselną
- drużyna (dawniej drwinki) - chłopcy przebrani za dziewczyny, a dziewczyny za chłopców
i wiele innych postaci związanych z młodą panią.
Najważniejszą, a zarazem najbardziej kontrowersyjną osobą jest młodzieniec - - chłopak, który kiedyś „zołlytowoł” (chodził z młodą panią), bądź mu się podobała. On wobec wszystkich wyznaje miłość i wszystkie żale, które złożyły się, gdy dowiedział się, że jego wybrana idzie za mąż za innego. On jej mówi, że bardzo się przecież starał, on ją bardzo kochał, on pójdzie i nie chce więcej żyć (jest to wszystko przedstawiane w formie żartobliwej). Pan młody, jeżeli jest obecny w ten wieczór, daje młodzieńcowi butelkę wódki i odprowadza go
w zaciszne miejsce, by tam mógł wypłakać swoje żale.
Należy tutaj wspomnieć, że przebierańcy przywożą z sobą:
- szkło - porcelanę - które się tłucze i wysypuje na podwórko młodej pani (na szczęście)
- czasami przywożą poduszki z pierzem - które są rozsypywane w domu pani młodej - wróży lekki jak piórko jak stan małżeński
- przywożą sprzęt gospodarstwa domowego - lodówka, pralka, radio itp. (wszystko popsute) - jest to tak zwane wiano od przyjaciół

Rodzina pani młodej częstuje gości - kołaczem i wódką. Przy dźwiękach muzyki (muzykanci przyjeżdżają z przebierańcami) bawią się wszyscy do późnych godzin nocnych
(obecnie Polterabend odbywa się dwa dni przed ślubem, ponieważ czasami nie można było zdążyć wysprzątać podwórka).

Darcie pierza

W niektórych wioskach przetrwała tradycja ,,szubania pierza’’
W zimowe wieczory kobiety spotykają się u jednej z gospodyń i przez karę kolejnych dni drą pierze
(według potrzeby). Na zakończenie szubania odbywa się ,,fejderbal’’ czyli święto ,,koducha”
(pozostała część po obdartym piórku).
Jest dobre jedzenie, picie i wszyscy się cieszą że córki gospodyni w ,,wianie’’ (posagu) otrzymają pierzyny i poduchy z pierza.

Dożynki, korony żniwne, korowody żniwne

W wioskach LGD Kraina Dinozaurów corocznie odbywają się Dożynki Wiejskie. Rano odbywają się procesje z chlebem dożynkowym, koroną żniwną ,płodami polnymi i ogrodowymi do kościołów. Procesje prowadził ksiądz z służbą liturgiczną. Chleb jest niesiony przez starostów dożynkowych. Korona żniwna i płody rolne niesione są przez mieszkanki wsi ubrane stroje ludowe. W procesji uczestniczą również przedstawiciele władz samorządowych, władze wiejskie oraz mieszkańcy danej wioski. 
Po procesji odbywa się Msza Dziękczynna.

Po południu wioskami przejeżdżają kolorowe korowody żniwne z koroną żniwną i pojazdami, na których są pokazy tematyczne (najczęściej humorystyczne) z życia wsi, regionu i kraju. Przed domami można podziwiać scenki rodzajowe ( różne kolorowe kukły, maszyny rolnicze, kosze z warzywami i owocami). Po korowodzie, wszyscy mieszkańcy zostają zaproszeni do świetlic lub centrów spotkań w danej wsi na uroczyste dzielenie poświęconego chleba dożynkowego i tradycyjny poczęstunek: kołacz i kawę. Dla dzieci i młodzieży organizowane są gry i zabawy z słodkim poczęstunkiem i przeprowadzone zostają konkurencje z ciekawymi nagrodami. Wieczorem, zespół muzyczny zaprasza wszystkich chętnych do zabawy.

Gwara śląska